کودتای ارتش ترکیه و اعلام “پرواز ممنوع” در آسمان این کشور، بسیاری از هواپیماها را زمین گیر و مسافرانِ کشورهای مختلف را سرگردان کرده است. از شب گذشته تا کنون نیز همه پروازهای ایران به مقصد استانبول لغو شده، اما سازمان هواپیمایی مجوزهایی را برای پرواز هواپیماهای بدون مسافر از تهران به مقصد ترکیه صادر کرده تا مسافران ایرانی حاضر در این کشور را به ایران باز گرداند. بنابر اظهارات مدیران تعدادی از دفاتر خدمات مسافرتی ایران، گروهی از این مسافران عصر روز شنبه ۲۶ تیرماه به کشور باز گشتند.
رضا عباسی – مدیرفنی یکی از دفاتر خدمات مسافرتی – که متمرکز در بازار ترکیه فعالیت دارد، به ایسنا گفت: از بعد از ظهر شنبه دو پرواز خالی به ترکیه فرستادیم تا مسافران مان را باز گردانند. وی همچنین با بیان این که تا کنون ابلاغیه رسمی از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و یا نهاد و دستگاه دیگری مبنی بر خودداری از اجرا و ثبت نام تور ترکیه دریافت نکرده، اظهار کرد: چنین بیانیه هایی را معمولا از طریق رسانه ها دریافت می کنیم! در هر حال ما ثبت نام تورهای ترکیه را متوقف نمی کنیم، ولی برای آن تبلیغی هم نمی کنیم. وظیفه آژانس ها شرح وضعیت موجود است، ولی گاهی خود مسافر اصرار زیادی به انجام این سفر دارد.
او همچنین درباره ی تکلیف مسافران و گردشگران بازمانده در ترکیه توضیح داد: شرایط فوق العاده ی موجود اقتضا می کند از مسافر ایرانی در ترکیه حمایت کنیم. ما از آن ها هیچ جریمه و یا خسارتی نمی گیریم، حتی تصمیم گرفته ایم در صورت اعلام کنسلی تورهای تا دو سه ماه آینده، مبلغ تور را کامل مسترد کنیم. البته به شرط آن که تا روز دوشنبه ۲۸ تیرماه، این کنسلی اعلام و ثبت شود.
عباسی درباره ی متولی پرداخت هزینه اقامت اضافی مسافران بازمانده در ترکیه نیز اظهار کرد: طبق قوانین موجود اگر مسافر پذیرش شده و پای پرواز باشد، اما برنامه ی سفرش کنسل شود، این ایرلاین است که باید به مسافر خدمات دهد، اما در حالت فوق العاده ی موجود که زمان پروازها قطعی نیست، ترجیح بر آن است مسافر سرگردان نشود، برای همین هزینه اقامت را خودِ آژانس می دهد و در آخر با ارائه مستندات به ایرلاین، هزینه ی اقامت اضطراری را از شرکت هواپیمایی مربوطه دریافت می کنیم، چون شرایط موجود به گونه ای نیست که مسافر را به حال خود رها کنیم.
بهروز صفری – عضو هیات مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران – نیز که مدیریت یکی از آژانس های فعال در بازار گردشگری ترکیه را به عهده دارد، از لغو بیشتر پروازها به مقصد ترکیه تا روز دوشنبه خبر داد و به ایسنا گفت: در حال حاضر سازمان هواپیمایی مجوز پروازهای یک طرفه را صادر کرده و قرار است فعلا هواپیماها خالی از ایران بروند و مسافران ایرانی را به کشور باز گردانند.
وی ادامه داد: ما هیچ ابلاغیه رسمی از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مبنی بر ممنوعیت فروش تورهای ترکیه دریافت نکرده ایم، ولی خودمان تصمیم گرفتیم فعلا توری به این مقصد نفروشیم، چون مردم را به هر قیمتی نمی توان به این کشور فرستاد. طبیعتا در شرایط بحرانی، جنگ و یا کودتا این وزارت امور خارجه است که باید رسما ممنوعیت اجرای تور را ابلاغ کند، اما این وزارتخانه تا کنون مواضع مشخصی نداشته و رسما ممنوعیت فروش تورهای ترکیه را اعلام نکرده است. هنوز از طرف سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هم ابلاغیه ای رسمی منتشر نشده، ولی مجوزهای یک طرفه ای برای پروازها صادر شده که مسافران بازمانده را به کشور برگرداند.
او درباره تکلیف مسافرانی که هنوز مدت تورشان در ترکیه تمام نشده و با چنین شرایطی مواجه شده اند، توضیح داد: برای بازگشت آن ها به کشور در صورت تمایل شان هیچ محدودیتی وجود ندارد و تدبیر لازم صورت گرفته است.
صفری درباره ی مسافرانی که پیش تر تور ترکیه را خریده اند و هنوز زمان سفرشان فرا نرسیده است نیز گفت: فعلا که تمام پروازها یک طرفه خالی می رود تا ایرانی ها را به کشور برگرداند. ما امیدواریم تا سه شنبه شرایط عادی شود، با این حال گردشگرانی که هنوز زمان سفرشان فرا نرسیده برای کنسل کردن تورشان محدودیتی ندارند و بدون پرداخت جریمه و یا هزینه اضافی می توانند این کار را انجام دهند و هزینه تور نیز به آن ها مسترد خواهد شد.
وی بیان کرد: هتل های ترکیه باید قبول کنند کشورشان مشکل دارد و نباید از مسافران و آژانس های ایرانی خسارتی بگیرند. ما هم زیر بار این قضیه نمی رویم.
عضو هیات مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی همچنین یادآور شد: طبق قانون “یاتا”، شرکت های هواپیمایی موظف اند مسافرانی که از پرواز ایران باز مانده اند را اسکان دهند و هزینه اقامت آن را پرداخت کنند. البته اگر مسافر به ماندن اصرار داشته باشد، پرداخت این هزینه را باید شخصا تقبل کند. اگر پرواز انجام نشد و آژانس نتوانست مسافر را برگرداند، این ایرلاین است که باید هزینه اقامت مسافر را بدهد که معمولا هم شرکت های هواپیمایی این کار را انجام می دهند، چون اولین بار نیست که چنین مشکلی پیش می آید، هر چند این بار شرایط فوق العاده و خاص بوده است.
رضا اباذری رییس هیات مدیره انجمن دفاتر خدمات مسافرتی استان تهران نیز به ایسنا گفت: تور و سفر تابع یک سری از متغیرهاست از جمله اقامت، ویزا، وسیله حمل و نقل که در صورت نبود هر یک از آن ها، آژانس های مسافرتی برای اجرای آن تور و برنامه سفر اقدام نمی کنند. وضعیتی که در ترکیه پیش آمده تابع چنین شرایطی است و طبیعتا خود آژانس های مسافرتی تمایلی به اجرای تورهای این مقصد ندارند و معمولا با هماهنگی شرکت های هواپیمایی با مسافر تعامل برقرار می کنند تا اوضاع عادی شود.
او درباره پرداخت غرامت و تقبل هزینه های مسافران بازمانده در ترکیه نیز اظهار کرد: دفاتر خدمات مسافرتی تمام خدماتی را که متعهد هستند ارائه می دهند، اما مسؤولیت پروازی که به هر دلیلی قطع می شود دیگر با آژانس نیست، اما پیمان شیکاگو و ورشو تکلیف متولی خدمات رسانی در چنین شرایطی را مشخص کرده است.
به دنبال وقوع کودتا در ترکیه و ایجاد شرایط بحرانی در این کشور، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، روز شنبه ۲۶ تیرماه بیانیه ای را به این شرح صادر کرد:
«به دنبال حوادث و ناامنی های اخیر در ترکیه و حادث شدن شرایط فوق العاده (force Majeur) و بیانیه های نمایندگی های سیاسی و کنسولی کشورمان در مقصد، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با انتشار بیانیه ای از دفاتر خدمات مسافرتی وگردشگری خواست تا اطلاع ثانوی و تا زمان برقراری مجدد امنیت و آرامش، از هر گونه ثبت نام و اعزام گردشگر به مقاصد گردشگری این کشور اکیدا خودداری نمایند.
این سازمان ضمن رایزنی با وزارت امور خارجه و سازمان هواپیمایی کشوری، در حال برنامه ریزی برای بازگشت امن و تدریجی گردشگران ایرانی است که به دلیل ناآرامی های شب گذشته نتوانسته اند در زمان مقرر، ترکیه را ترک نمایند.
بدیهی است دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگریِ مرتبط باید تمام تلاش و مساعی خود را در جهت تمهید شرایط اضطرار برای این قبیل گردشگران در خاک ترکیه مصروف داشته، همکاری و مساعدت لازم را با نمایندگی های جمهوری اسلامی ایران در این کشور برای حفظ سلامت و خروج تدریجی آنان به عمل آورند.»
